Fabryka Autobusów Solbus Sp. z o.o.: – polskie przedsiębiorstwo branży motoryzacyjnej z siedzibą w Solcu Kujawskim w powiecie bydgoskim na Kujawach. Producent autobusów marki Solbus. Dnia 7 lipca 2010 Sąd Gospodarczy w Bydgoszczy ogłosił upadłość fabryki autobusów Solbus
Geneza firmy:
Firma Solbus powstała w październiku 2001 roku na bazie Kujawskich Zakładów Naprawy Samochodów w Solcu Kujawskim (KZNS Solec Kujawski) w powiecie bydgoskim. Początkowo była to spółka pracownicza dzierżawiąca majątek KZNS. W 2003 roku z uwagi na kłopoty finansowe zakłady zbankrutowały. Ich majątek został wykupiony w lipcu 2003 roku przez firmę leasingową Blue Line kierowaną przez Antoniego Śliżaka, założyciela sieci sklepów i hurtowni Multifarb oraz przedsiębiorcę specjalizującego się w usługach przewozowych m.in. jako współwłaściciela kilku przedsiębiorstw PKS. Nowy właściciel zreorganizował firmę, wznowił produkcję i sprzedaż autobusów marki Solbus PKS-om
oraz prywatnym przewoźnikom. Dzięki temu szybko zwiększył sprzedaż,
osiągnął znaczącą pozycję na rynku i stał się trzecim polskim
producentem w tej branży motoryzacyjnej.
Produkcja licencyjna:
Pierwsze modele autobusów pod marką Solbus były produkowane na podstawie licencji czeskiej firmy SOR Libchavy. Licencja obejmowała prawo do produkcji i sprzedaży na terenie Polski trzech modeli: miejskiego Solbus B 9,5 (od września 2003 roku), oraz międzymiastowych Solbus C 9,5 (od lipca 2002 roku), i Solbus C 10,5 (od czerwca 2004 roku). Firma SOR Libchavy była również dostawcą wielu kluczowych elementów do produkcji licencyjnych modeli (np. silniki Iveco, tylne zawieszenia z mostami napędowymi ArvinMeritor)
Rozwój własnych konstrukcji:
W 2004 roku zdecydowano się na rozwój całkowicie własnych modeli, które spełniają normę emisji spalin Euro 4. W ten sposób w latach 2005-2007 powstały modele: miejskie niskowejściowe Solbus Solcity 11M (w fazie prototypu i na początku produkcji zwany również Solcity SN11M), Solbus Solcity 11L (w fazie prototypu i na początku produkcji zwany również Solcity SN11L), turystyczne i międzymiastowe Solbus Soltour ST10, Solbus Soltour ST11, oraz międzymiastowe Solbus Solway SL10, Solbus Solway SL11. Solcity był stylizowany przez firmę Nc.Art z Sękocina, natomiast Soltour powstał we współpracy z firmami RTC i Teum ze Słowenii.
Własne modele umożliwiły firmie planowany rozwój eksportu. Krokiem w
tym kierunku był udział fabryki w targach motoryzacyjnych w Hanowerze (2006), Kortrijk (2007) i Birmingham (2007). W Solbusach montuje się silniki firm Iveco i Cummins. Od października 2005 roku w ofercie siostrzanej firmy Busmarket znajdowały się zabudowy małych autobusów, zwłaszcza na bazie Mercedesa-Benza Sprintera 416. W latach 2005-2006 sprzedano ich 16 sztuk. W czerwcu 2008 roku zadebiutował prototyp Solbus Solcity SM 12 o długości 12 metrów. Na przełomie lat 2008-2009 rozpoczęła się produkcja seryjna modelu Solcity 12. We wrześniu 2009 podczas targów Transexpo w Kielcach zadebiutował przegubowy model Solbus Solcity SM 18. Pierwsze 15 sztuk tego modelu w wersji zasilanej LNG trafi na przełomie lat 2009-2010
do PTS Kraków. Powstanie jeszcze model Solbus Solcity serii SM o
długości 10,5 metra. Rodzina SM jest stylizowana przez zewnętrzną firmę.
Przewidziano w niej duży wybór silników firm Cummins i Iveco zasilanych olejem napędowym (diesel), gazem CNG
lub LNG (na skroplony gaz ziemny). Autobusy zasilane LNG będą jednymi z
pierwszych pojazdów z tego typu napędem, które pojawią się w Europie. Będą zasilane amerykańskimi silnikami Cummins
ISLGeEV. Modele z rodziny SM dzięki specjalnym rozwiązaniom
konstrukcyjnym mają być lżejsze od pojazdów konkurencji o około 1000 kg
(dla modelu 12 metrowego). Zmniejszenie masy własnej pozwoli zmniejszyć
zużycie paliwa i zwiększyć maksymalną liczbę przewożonych pasażerów.
Jesienią 2009 roku powstanie prototyp modelu Solbus Solcity SubUrban 10 na bazie skróconego o metr modelu Solbus Solcity 11L.
Na targach Transexpo 2009 zaprezentowano jego szkielet (kod fabryczny
SC10) dostosowany do normy określającej odporność na przewrócenie na
bok. Nieco później powstanie również model Solbus Solcity SubUrban 11
(kod fabryczny SC11). Oba nowe modele będą miały taki sam wygląd
zewnętrzny jak autobusy serii SN11 ze względu na zastosowanie tych
samych laminatów ścian zewnętrznych
Solbus w Wielkiej Brytanii:
Realizując plany eksportu firma utworzyła filię handlową w Wielkiej
Brytanii – Solbus UK Ltd. Wzięła ona udział w targach Bus&Coach Live
2007 w Birmingham. Zaprezentowano tam pierwszy model w wersji dostosowanej do ruchu lewostronnego Solbus Soltour ST10 RHD. Aby zwiększyć sprzedaż zastosowano podzespoły znanych firm (m.in. silnik Cummins
ISBe4 300) oraz szeroką promocję w czasopismach branżowych. Model
ekspozycyjny został sprzedany przed rozpoczęciem targów. W sprzedaży
były dostępne autobusy modele Soltour i Solcity.
Spór prawny z SOR Libchavy:
W oparciu o artykuł 515 czeskiego kodeksu handlowego 15 marca 2006 r. firma SOR Libchavy wypowiedziała Solbusowi umowę licencyjną. Wypowiedzenie weszło w życie 31 marca 2007 roku. Dlatego Solbus nie produkuje już licencyjnych modeli: Solbus B 9,5, Solbus C 9,5, Solbus C 10,5, oraz modeli Solbus LH 9,5 i Solbus C 10,5/1. Wprowadził zamiast nich rodzinę autobusów własnej konstrukcji. Były licencjodawca SOR Libchavy
zarzuca Solbusowi bezprawne wykorzystanie bez zezwolenia rozwiązań
technicznych tej firmy w nowych, własnych modelach Solbusa, jednak
sprawa nie doczekała się jeszcze rozstrzygnięcia sądowego
Zarząd spółki:
Solbus jest firmą rodzinną. Według bazy danych Krajowego Rejestru Sądowego Prezesem Zarządu spółki jest znowu Antoni Śliżak, który był nim od 2003 roku do końca 2005 roku. Od początku 2006 Prezesem Zarządu był Jakub Śliżak,
a Antoni Śliżak w tym czasie sprawował funkcję przewodniczącego rady
nadzorczej spółki. Stanowisko wiceprezesa pełni Andrzej Arczyński. W
firmie zaangażowani są także Michał Śliżak – na stanowisku Dyrektora ds.
Marketingu – oraz Katarzyna Śliżak – na stanowisku Dyrektora
Finansowego.
Zatrudnienie:
Zatrudnienie w 2004 r. wynosiło 126 osób, w 2005 r. 196 osób. W 2008 r. zwiększyło się do 250 pracowników, w tym około 50 inżynierów.
Biuro konstrukcyjne:
Firma dysponuje własnym, rozbudowanym od czasu podjęcia decyzji o
usamodzielnieniu konstrukcyjnym, biurem projektowym wyposażonym o
oprogramowanie CAD. Przy opracowywaniu nowych modeli współpracuje
również z zewnętrznymi firmami stylistycznymi i konstrukcyjnymi. Projekt
techniczny autobusów serii SM opracowywano we współpracy z Grupą inżynierską DOT3D z Czerwonaka
Zdolności produkcyjne:
Na początku 2007
r. firma Solbus w ramach rozbudowy zakupiła kolejne hale, w których
uruchomiono nową lakiernię oraz magazyn główny. Obecna maksymalna
zdolność produkcyjna wynosi około 150-180 autobusów rocznie. Po
wprowadzeniu do produkcji rodziny SM sięgnie 1 sztukę dziennie, czyli
około 250 sztuk rocznie.
Sprzedaż:
Sprzedaż w Polsce autobusów firmy Solbus według firmy analitycznej JMK z Wrocławia przedstawiała się następująco: w roku 2001 – 4 szt., 2002 – 16 szt., 2003 – 35 szt., 2004 – 123 szt., 2005 – 149 szt., 2006 – 139 szt., 2007 – 106 szt., 2008 – 89 szt., 2009 – 69 szt., 2010 – 12 sztuk. Na przełomie lat 2007-2008 rozpoczął się eksport, który w 2008 roku wyniósł 7 sztuk dla Wielkiej Brytanii. W 2009 roku eksport do Szwecji wyniósł 4 sztuki[7].
Według innych danych, podanych przez firmę Solbus, jej sprzedaż przedstawiała się następująco: w roku 2001 – 2 szt., 2002 – 12 szt., 2003 – 33 szt., 2004 – 118 szt., 2005 – 146 szt., 2006 – 139 sztuk. Najpopularniejsze, w tym czasie, modele firmy to autobusy międzymiastowe Solbus C 9,5 – 165 szt., Solbus C 10,5 – 152 szt., bazujące na nich modele turystyczne Solbus C 10,5/1 – 30 (lub 40) szt., Solbus LH 9,5 – 13 szt., oraz miejski Solbus B 9,5 – 62 sztuk. Z nowych modeli własnej konstrukcji najpopularniejszy jest miejski Solbus Solcity 11M – 11 szt. oraz podmiejski Solbus Solcity 11L – 1 sztuk. Sprzedano również jeden egzemplarz modelu turystycznego Solbus
Jacobus D. Bots założył w 1878
r. firmę, dzisiaj znaną jako "Bova", zajmującą się obróbką drewna. Jej
siedziba mieściła się w Valkenswaard. Kiedy J.D. Bots zmarł, interes
przejął najstarszy syn Simon, który jako pierwszy użył nazwy "Bova".
Nazwa pochodziła od pierwszych liter nazwiska właściciela oraz nazwy
miejscowości. Miała wyróżniać jego wyroby spośród konkurencji. Po kilku
latach Simon zmarł na gruźlicę, a firma została "przepisana" na jego młodszego brata, Jamesa Davida Botsa. W 1925 r. rozpoczęto produkcję drewnianych skrzyniowych zabudów do ciężarówek. James Bots zrewolucjonizował transport masowy w 1931 r., kiedy jako prezes Bovy, stworzył pierwsze nadwozie autokaru na świecie. W 1969 r. wprowadzono model Benelux. Był to pierwszy model integralny firmy. W 1977 r. został on zastąpiony przez rodzinę autokarów Bova Europa, która przyczyniła się do rozszerzenia sprzedaży eksportowej. W 1983 r. rozpoczęto produkcję najbardziej znanej i popularnej rodziny autokarów Bova Futura
produkowanej do dziś w zmodernizowanej wersji. Jej cechą
charakterystyczną jest wypukła ściana przednia, która stała się znakiem
rozpoznawczym autokarów Bova. Była również kopiowana przez inne firmy,
m.in. w autokarach Autosan. W latach 1989-1993 firma należała do koncernu United Bus. W 1999 r. zadebiutował autokar Bova Magiq, który osiągnął duży sukces na rynku autobusów turystycznych. W 2003 r. "Bova" stała się częścią VDL Groep, i kontynuuje produkcję pod nazwą VDL Bova. W 2004 r. wprowadzono piętrowy autokar Bova Synergy, powstały przy współpracy z firmą Berkhof Valkenswaard również należącą do "VDL Groep". Rok później wprowadzono międzymiastowy model Lexio. W marcu 2005 r. powstał 8000 autobus rodziny Futura. "VDL Bova" produkuje rocznie około 800 sztuk autobusów. Główne rynki zbytu w 2007 r. to Francja (154 szt.), Niemcy (153), kraje Beneluksu (102) oraz Wielka Brytania (72). W Polsce sprzedaż waha się w przedziale 20-30 sztuk rocznie (2007 - 28 szt.). W zakresie silników Bova, podobnie jak całe "VDL Groep", współpracuje z firmą DAF.
Autobus piętrowy: – autobus
z dwoma poziomami (piętrami), mieszczący od 60 do 80 pasażerów. Na
drugi poziom prowadzą schodki, najczęściej umiejscowione tuż za kabiną
kierowcy. W komunikacji miejskiej wykorzystywany głównie w Wielkiej Brytanii, gdzie najbardziej rozpoznawalnym modelem jest londyński Routemaster. Autobusy piętrowe stanowią znaczną część taboru również w Hongkongu i Singapurze, a na kontynencie europejskim - w Berlinie oraz w Dublinie, gdzie przewoźnik Dublin Bus posiada 916 autobusów piętrowych[1]. Istnieją modele autobusów bez dachu (nad drugim poziomem), które
wykorzystywane są do obwożenia turystów po większych miastach (np. Londyn, Edynburg, Kraków). Inne wersje autobusów piętrowych znajdują również zastosowanie w komunikacji międzynarodowej.
Autobusy piętrowe w Polsce:
tabor przewoźnika międzywojewódzkiego i międzynarodowego PolskiBus.com stanowią w całości autobusy piętrowe
w Warszawie jeździ autobus turystyczny prywatnej firmy
w Gdyni jeździ jeden (6001) autobus na linii 050 dowożący do przystani tramwaju wodnego przy al. Jana Pawła II (bezpłatny dla jego pasażerów)
w Tychach w bezpłatnej dla młodzieży linii kursującej w pobliże Jeziora Paprocańskiego podczas wakacji jeździł jeden autobus tego typu
w Krakowie w latach 90. XX wieku był testowany na linii 119 jeden autobus, oprócz niego jeździ autobus turystyczny prywatnej firmy
w Radomiu do 2003 r. jeździły testowo 2 piętrusy które później trafiły do Jaworzna.
Jeden jeździł na linii wycieczkowej "30", później "21", a drugi na
linii "69" kursującej po wszystkich marketach w Radomiu jednak później
także trafił na linię "21"
Setra – przedsiębiorstwo zlokalizowane w Neu-Ulm w Niemczech. Jest ono producentem autobusów i autokarów. Należy do grupy EvoBus GmbH, wchodzącej w skład koncernu Daimler AG. Nazwa "Setra" powstała od słowa "Selbsttragend" (samonośny).
1893 r. - Karl Kässbohrer zakłada firmę wytwarzającą wagony.
1904 r. - wyprodukowane pierwsze nadwozie autobusu na podwoziu Saurer.
1911 r. - Pierwszy autobus integralny marki Kässbohrer.
1950 r. - nowatorski autobus S8 o nadwoziu samonośnym (Stąd nazwa: Selbst Tragend = samonośny)
kwiecień1951 r. - z niemieckiej fabryki IAA wyjeżdża pierwszy autobus marki Setra, typ S8.
1967 r. - debiut autobusów serii 100 (zakończenie produkcji w 1984 r.)
1976 r. - debiut autobusów serii 200 (zakończenie produkcji w 1995 r.)
Van Hool: – belgijskie przedsiębiorstwo produkujące autobusy, autokary i pojazdy użytkowe.
Historia:
W 1928 Bernard Van Hool założył przedsiębiorstwo zajmujące się szlifowaniem diamentów. W związku z kryzysem w latach 30. i spadkiem zainteresowania dobrami luksusowymi przestawił się na produkcję inkubatorów. Wybuch II wojny światowej
zniszczył przedsiębiorstwo w 1940. Bernard Van Hool znalazł nową niszę
rynkową. Prawie wszystkie środki transportu zostały zarekwirowane przez
siły okupacyjne lub zniszczone. Udało mu się zdobyć kilka ciężarówek i
przy pomocy mechaników doprowadzić je do stanu umożliwiającego
użytkowanie. Wraz z bratem Józefem uruchomił małe przedsiębiorstwo
transportowe. Po zakończeniu wojny kontynuował działalność przedsiębiorstwa
transportowego, ale nie uważał go za główną działalność. Jego celem była
budowa dróg i mostów. Mając odpowiednie maszyny i narzędzia stwierdził
brak środków do transportu robotników. Po znalezieniu zniszczonego
autobusu przedsiębiorstwo odbudowało go od podstaw. Stało się to
impulsem do uruchomienia nowej działalności. W 1946 warsztaty zostały
przystosowane do produkcji nadwozi autobusowych. Przedsiębiorstwo
transportowe została przekształcona w operatora turystycznego. Pierwszym
autokarem był przebudowany De Trekvogel (Wędrowny ptak). W 1947 przedsiębiorstwo zatrudniała 22 pracowników i 6 członków
rodziny Van Hool. Zbudowano wówczas serię nadwozi typu "Perfecta Car". W
1948 nastąpiła pierwsza publiczna prezentacja na Brukselskich Targach
Samochodowych. W latach 1947-1952 zbudowano 281 nadwozi na indywidualne
zamówienie. W 1949 pierwsze nadwozie zostało sprzedane za granicę (do Luksemburga).
W 1951 przedsiębiorstwo dostało pierwsze zamówienie publiczne na 10
nadwozi autobusów miejskich Cityliner. Warunki zamówienia były znacząco
różne od poprzednich zamówień prywatnych przewoźników. W tym samym roku
przedsiębiorstwo otrzymało zamówienie na 105 mobilnych warsztatów dla
wojska i policji. W 1952 utworzono Wydział Zamówień Specjalnych. W 1954
nastąpiły pierwsze dostawy do Holandii.
1000 nadwozi dostarczono klientom w 1956. W latach 50. XX wieku
produkowano m.in. autokary Vistadome i Highlander. W 1957 podpisano
umowę z Fiatem
na dostawę silników i innych elementów. Powstały pierwsze autobusy Van
Hool-Fiat. W 1965 w związku ze spadkiem produkcji autobusów
przedsiębiorstwo zaczęło budowę naczep i cystern. W latach 1967-1969 przedsiębiorstwo dostarczyło 760 pojazdów na podwoziu Unimog-Mercedes dla belgijskiej armii i 115 dla Czerwonego Krzyża. W 1970 roku wprowadzono nową rodzinę autobusów Van Hool-Fiat 700 z silnikiem umieszczonym z tyłu. W 1971 przejęto przedsiębiorstwo "Chrysler España", którego firmę
zmieniono na "Van Hool España". Operowała ona głównie na rodzimym rynku hiszpańskim oraz w Afryce Północnej. W 1983 zostało przejęte przez załogę, firmę przedsiębiorstwa zmieniono na Hispaño Carrocera S.A.L., a markę na Hispano. W 1977 uruchomiono produkcję autobusu miejskiego A120, a w 1980 jego
wersję przegubową AG280. Powstawał on do 1991 roku. W 1979 zadebiutował
autobus turystyczny serii T8. W 1980 przedsiębiorstwo dostarczyło pierwszy niskopodłogowy autobus lotniskowy dla Sabeny, a w 1981 swoją pierwszą cysternę i mocno rozwijało eksport zarówno w Europie jak i poza nią. Pierwsze piętrowe autobusy do Japonii dostarczono w 1982 a w 1984 rozpoczęto eksport do USA. W 1985 zaprezentowano prototyp autobusu średniopokładowego A280, który od 1986 produkowano pod nazwą A500. W 1990 przejęto belgijskie przedsiębiorstwo LAG z Bree, zmieniając jego firmę na "EOS Coach Manufacturing Co., N.V.", a markę na EOS. Wyspecjalizowała się ona w produkcji autokarów. W 1991 zadebiutował autobus niskopodłogowy A300, zaś w 1995 autokar
nowej generacji T9. W 2001 zaprezentowano autobus nowej generacji AG300,
która rok później zastąpiła modele poprzedniej generacji. Van Hool A330
z serii A300 otrzymał tytuł Autobusu Roku 2002. Na bazie autobusów wykonywane są również trolejbusy tej marki.
W 2004 roku Van Hool wyprodukował 1401 szt. autobusów, łącznie z autokarami EOS, których rocznie powstaje około 180-200 sztuk
Irisbus powstał w styczniu 1999 roku w wyniku mariażu oddziałów autobusowych Fiata, Iveco oraz Renault V.I. (a wraz z nim czeskiej Karosy oraz francuskiej Héuliez). Pod koniec 1999 roku spółka przejęła węgierskiego Ikarusa. Od 2003 roku całość udziałów w spółce należy do koncernu FIAT-IVECO. Siedzibą spółki jest Saint-Priest koło Lyonu we Francji. Biura znajdują się także w Turynie, Watford oraz Moguncji. Przy wytwarzaniu trolejbusów przedsiębiorstwo współpracuje z czeskim producentem maszyn i osprzętu elekrycznego Škoda. Od 1 stycznia 2007 roku zaniechano produkcji autobusów pod marką Karosa, zastępując ją marką "Irisbus". Nazwę firmy zmieniono z "Karosa" na "IVECO Czech Republic, a.s.". Irisbus współpracuje w produkcji i sprzedaży małych autobusów z włoska firmą Cacciamali, a za jej pośrednictwem - z polską Kapeną. Według raportów OICA
produkcja autobusów i podwozi autobusowych w zakładach należących do
grupy i produkujących na jej zlecenie sięga w ostatnich latach około 6
tys. sztuk rocznie (2005 - 5796 szt., 2007 - 6355 szt.) 16 czerwca 2009 miało miejsce uroczyste przekazanie 12
niskowejściowych autobusów miejskich Irisbus Crossway LE 12M dla Urzędu
Miasta Suwałki. Suwalskie Crossway`e posiadają 330-konne silniki Iveco
Cursor 8 spełniające normę czystości spalin Euro 4 oraz automatyczne
4-biegowe skrzynie Voith DIVA Stanowisko pracy kierowcy dodatkowo jest
wyposażone w klimatyzację, co ułatwia pracę w gorące dni. Standardowo
każdy autobus otrzymał komplet elektronicznych tablic diodowych. Zupełną
nowością jest monitoring przestrzeni pasażerskiej składający się z
trzech kamer. Dodatkowo czwarta kamera rejestruje obraz na zewnątrz
autobusu.
